Các tác động tiêu cực của trí tuệ nhân tạo đến trẻ em

Các tác động tiêu cực của trí tuệ nhân tạo đến trẻ em

Cục An toàn thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông khuyến cáo một số tác động của tiêu cực của trí tuệ nhân tạo (AI) đến sự phát triển của trẻ em, đồng thời chia sẻ các nguyên tắc đảm bảo an toàn cho trẻ trên không gian mạng.

Trong thời gian qua, các ứng dụng tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở nên ngày càng phổ biến, được nhiều người chia sẻ và sử dụng. Điển hình trong số đó là những ứng dụng chỉnh sửa ảnh, ứng dụng trò chuyện (chatbot)… Tuy nhiên, trong lúc mọi người trải nghiệm các tính năng độc đáo của những ứng dụng này, nhiều người đã quên đi rằng, đối tượng có thể bị những công cụ AI làm tổn thương, để lại hệ lụy lâu dài, chính là trẻ em. Trẻ em thuộc mọi lứa tuổi đều có thể dễ dàng tiếp cận với các công cụ AI nhưng những công cụ này hầu như không yêu cầu sự cam kết nào trước khi sử dụng.

Một số các rủi ro của AI tác động tới trẻ em:

• Rủi ro tiếp cận thông tin không phù hợp: Những thông tin từ các ứng dụng tích hợp trí tuệ nhân tạo AI như ChatGPT,…  cung cấp cho người dùng là những thông tin tổng hợp từ nhiều nguồn trên Internet bao gồm có cả thông tin chính xác và thông tin không chính xác, các thông tin này thậm chí không được chọn lọc, đánh giá, sàng lọc theo độ tuổi của người sử dụng đề để xuất câu trả lời phù hợp. Do đó, tìm kiếm có thể hiển thị những thông tin sai lệch hoặc hiện thị cả những nội dung người lớn hoặc bạo lực mà các bậc cha mẹ không muốn con mình xem hoặc tìm hiểu…
• Rủi ro phát tán rò rỉ, thông tin riêng tư, thông tin cá nhân của trẻ: Trẻ em có thể bất cẩn khi chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng, dễ trở thành nạn nhân của các vụ xâm nhập dữ liệu trái phép khi sử dụng những ứng dụng chỉnh sửa ảnh, ứng dụng trò chuyện (chatbot).
• Lôi kéo, dụ dỗ tham gia các thử thách nguy hiểm: Đã có những trường hợp đáng báo động khi các nữ sinh ở tuổi vị thành niên tham khảo ChatGPT về thông tin sức khỏe và kế hoạch ăn kiêng. AI có thể cung cấp nhanh chóng những thông tin với kế hoạch chi tiết và lời khuyên cụ thể, tuy nhiên những thông tin này không tham chiếu bất kỳ dữ liệu thực tế và chỉ là các tập hợp thông tin ngẫu nhiên trên mạng. Tiếp xúc với Chatbot từ khi còn quá nhỏ, trẻ sẽ lầm tưởng trí tuệ nhân tạo là người bạn thật sự và hành động theo lời khuyên của AI. Trong khi đó, những lời khuyên này có thể bao gồm nội dung thiên vị, không chính xác, có hại hoặc gây hiểu nhầm.
• Tác động về tâm – sinh lý và hành vi của trẻ: Với sự trợ giúp của các công cụ AI, người dùng có thể tìm thấy thông tin về bất kỳ chủ đề nào chỉ bằng một câu hỏi. Chatbot AI đã giúp việc điều hướng thông tin dễ dàng hơn mà không cần mở hàng chục trang web khác nhau và đọc vô số bài viết để tổng hợp thông tin.Việc tương tác quá nhiều với máy móc công nghệ có thể dẫn đến tình trạng trầm cảm, lo lắng bất an hoặc mất kỹ năng xã hội do ngày càng ít tương tác với người khác. Quá phụ thuộc vào AI làm giảm khả năng học tập, nghiên cứu và làm việc chủ động của trẻ.

Thực hiện nguyên tắc 4T để bảo vệ trẻ

Cục An toàn thông tin cho rằng, để giảm thiểu các rủi ro của AI tác động đến trẻ, không phải cấm trẻ sử dụng là giải pháp tốt mà quan trọng nhất là giáo dục để trẻ nâng cao nhận thức để nhận biết được các rủi ro để tự bảo vệ mình trên môi trường mạng, tromg đó tuân thủ nguyên tắc 4T (Tuân thủ – Thông minh – Thận trọng và Tử tể) có thể giúp giảm thiểu đáng kể rủi ro.

Tuân thủ: Tuân thủ quy tắc sử dụng internet của nhà cung cấp dịch vụ và chính gia đình nhà trường đã đặt ra. Tuân thủ pháp luật. Ví dụ tuân thủ quy tắc cộng đồng của 1 số ứng dụng AI là không dành cho trẻ dưới 13 tuổi

Thông minh: Trang bị kiến thức, kỹ năng để tham gia môi trường mạng thông minh như kỹ năng cung cấp thông tin cá nhân trên môi trường mạng, kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn, quản lý mật khẩu để đảm bảo an toàn, …

Thận trọng: Nên cẩn trọng với những người bạn trên mạng bởi có thể có người giả danh để tiếp cận bạn, cẩn trọng khi truy cập vào các đường link lạ, cẩn trọng khi gặp những lời mời chào hấp dẫn đến khó tin, cẩn trọng khi cung cấp thông tin trên mang kể cả chatbox… để giảm thiểu các rủi ro liên quan tới lừa đảo trực tuyến.

Tử tế: Cư xử văn minh, tử tế trên môi trường mạng, không gửi hoặc phản hồi những tin nhắn có nội dung xấu hoặc có tính xúc phạm người khác. Dũng cảm, lên tiếng, chia sẻ.

Ngoài ra, Bố mẹ có thể ứng dụng một số các công cụ công nghệ để có thể hỗ trợ chặn lọc các thông tin không phù hợp cho trẻ như Cyberpurify kid, safe gate family, BKAV safe kid, mobile guard for kid, safe zone, …

Nguồn: VN-COP